مجبور نبودم تا 90 سالگی ام صبر کنم و بفهمم خشکی چشم چقدر آزاردهنده است. وقتی انبوهی از محصولات موجود در قفسه‌های داروخانه را می‌دیدم که نوید تسکین مشکلی را می‌دهند که تقریباً از هر پنج بزرگ‌سال یک نفر را تحت تأثیر قرار می‌دهد، نگران شدم. مشکلات خشکی چشم با افزایش سن بیشتر می­شود؛ اما از اواسط 30 سالگی، من با یک نوع خفیف این بیماری کنار آمدم و با وجود مراجعه­‌ی متناوب به کارشناسان بهداشت چشم، تنها کمی بهتر شدم. با تمام وقت «اضافی» که برای لذت بردن از مطالعه در طول همه‌گیری وجود داشت، احساس شن در خشکی مزمن چشمانم، انجام این کار را برایم ناخوشایند کرده بود. بیشتر افراد مبتلا به خشکی چشم از خارش و حساسیت بیش‌ازحد به خورشید و نورهای روشن شکایت می‌کنند و من از همه­‌ی آن­ها رنج می­برم. در یک نظرسنجی آنلاین که در ماه ژانویه منتشر شد، دوسوم از افراد اعلام کردند که علائم خشکی چشم دارند و بیش از یک‌چهارم آن­‌ها گفتند که علائم آن­ها با استفاده از ماسک بدتر شده است.
اما دکتر ایرا اودل[1]، استاد چشم‌پزشکی در دانشکده پزشکی زوکر در هافسترا/نورثول[2]، گفت که اگرچه ماسک‌ها ممکن است واقعاً باعث ناراحتی چشم­ها شوند، با توجه به رطوبت بازدمی هنگام بازدم، ارتباط بین پوشیدن ماسک و خشکی چشم به‌خودی‌خود بعید است. استفاده از ماسک، عینک را مه پاش می‌کند و در غیر این صورت افزایش رطوبت، موجب افزایش رطوبت سطح اطراف چشم می­شود. توضیح محتمل‌تر این یافته‌ها ارتباط بین خشکی چشم و استرس ناشی از بیماری همه‌گیر است. در دو مطالعه بر روی جانبازان، پژوهشگران به ارتباط قوی بین سندرم خشکی چشم­، اختلال استرس پس از سانحه و افسردگی پی بردند.

علت خشکی چشم چیست؟

اخیراً فهمیده‌ام که مرطوب نگه‌داشتن چشمانم و عاری از خشکی تحریک‌کننده چقدر می‌تواند پیچیده باشد، نیازی که با اتکای بیشتر به صفحه‌ی نمایشگر برای کار و بازی چالش‌برانگیزتر شده است. وقتی افراد ساعت‌ها به صفحه‌های رایانه خیره می‌شوند، کمتر پلک می‌زنند و درنتیجه چشم‌ هایشان خسته، مضطرب و خشک می‌شود.

روان کاری ناکافی سطح چشم نیز می­تواند منجر به تاری دید شود، علامتی که بارها و بارها مرا وادار به بررسی بینایی خود کرده است، اما متوجه می‌­شوم که نسخه‌­ی فعلی من تغییر نکرده است، با وجود اینکه کلمات روی صفحه را تار می‌بینم.
اگرچه مشکلات خشکی چشم در افراد بالای 50 سال شایع‌تر است، اما در بین جوانان نیز در حال افزایش است و کارشناسان دلیل آن را فراگیر بودن تلفن‌های هوشمند و رایانه‌ها می‌دانند. افراد جوان‌تر که بیشتر از عدسی‌ های تماسی استفاده می‌کنند و استفاده طولانی‌مدت از آن نیز ممکن است باعث خشکی چشم شود.

خشکی چشم یکی از علائم بارز سندرم شوگرن[3] و سایر اختلالات خود ایمنی است که باعث اختلال در باف­ت‌های روان کننده بدن می­‌شود. خشکی چشم معمولاً پس از جراحی آب‌مروارید[4]، جراحی لیزیک چشم[5] که قرنیه را برای بهبود بینایی تغییر شکل می‌دهد و بلفاروپلاستی[6] (عملی برای اصلاح افتادگی پلک)، به‌طور موقت رخ می‌­دهد.

برخی از افراد دچار خشکی چشم مزمن می‌­شوند زیرا پلک‌ ­های آن­‌ها در طول خواب به‌طور کامل بسته نمی‌­شود. دکتر اودل پیشنهاد می‌کند که اگر به خود شک دارید که این مشکل شما را دارید و تنها زندگی می­‌کنید، بهتر است از یک فرد دیگر دعوت کنید تا هنگام خواب چشمان شما را بررسی کند. یک عکس تلفن همراه برای نشان دادن به پزشک مفید خواهد بود.

چگونه اشک در چشم روان می‌­شود؟

شما می‌توانید لایه­ی اشکی را که چشم را می­‌پوشاند و آن روان می­‌کند، به‌عنوان یک ساندویچ سه لایه در نظر بگیرید که هر لایه توسط غدد متفاوتی تولید می‌­شود. غدد میبومین در پلک فوقانی و تحتانی یک‌لایه‌ی بیرونی روغنی ایجاد می­‌کند که باعث تثبیت فیلم می‌­شود. اگر فیلم خیلی سریع پاره شود، تاری دید نتیجه­‌ی احتمالی آن است. بعد دو مجموعه از غدد اشکی هستند که اشک­ های آبکی را تأمین می‌کنند. درونی‌ترین لایه موسین[7] است که آب را جذب می‌­کند و به پخش شدن لایه‌­ی اشکی بر سطح قرنیه کمک می­‌کند. حتی اگر چشمه‌­ی اشک کافی باشد، کمبود موسین می­تواند مانع خیس شدن قرنیه شود و به سطح آن آسیب برساند.

هر دو غدد میبومین و اشکی گیرنده هایی برای هورمون­ های جنسی، آندروژن و استروژن دارند و کاهش سطح هورمون احتمالاً توضیح می‌­دهد که چرا مشکلات خشکی چشم در زنان در دوران یائسگی و در مردانی که با درمان ضد آندروژن برای سرطان پروستات درمان می‌­شوند، افزایش می­‌یابد.

درواقع، شایع‌­ترین علت خشکی چشم، تبخیر رطوبت از چشم ­ها در اثر اختلال در عملکرد غدد میبومین است که منجر به ناپایداری لایه‌­ی اشکی می­‌شود.

گاهی اوقات راه‌حل آزمایش‌شده، مانند استفاده از قطره­ های چشمی چند بار مصرف حاوی مواد نگه‌دارنده، درواقع می­‌تواند باعث بدتر شدن سوزش چشم شود. من‌بعد از استفاده از چنین قطره­ هایی دچار قرمزی مزمن چشم شدم و مشکل به‌زودی حل شد، وقتی به روان کننده ­های یک‌بارمصرف بدون مواد نگه‌دارنده روی آوردم. درحالی‌که قطره­ های چشمی تک‌‌دوز فقط برای یک‌بارمصرف تأییدشده‌اند، دکتر اودل می‌گوید که اگر می­‌خواهید هزینه و ضایعات را کاهش دهید، معمولاً تا دو روز استفاده از آن‌ها بی‌خطر است تا زمانی که نوک آن لمس نشود و بعد از هر بار استفاده پوشانده شود. داروهایی که سایر بیماری­ ها را درمان می­‌کنند می­‌توانند با تولید اشک کافی تداخل داشته باشند. داروهای رایج که موجب خشکی چشم می‌شوند عبارت‌اند از آنتی‌هیستامین‌ها، مسدودکننده­ های بتا، داروهای ضدبارداری خوراکی، دیورتیک­ ها و داروهایی که برای درمان بیماری پارکینسون، اختلالات اضطرابی، آسم، بیماری انسداد مزمن ریه (C.O.P.D)[8] و ریتم غیرطبیعی قلب استفاده می‌­شوند.

برای رفع خشکی چشم چه‌کاری می‌­توان کرد؟

شرایط محیطی می‌­تواند مشکلات خشکی چشم را تشدید کند. مثلاً هوای آلوده یا بیش‌ازحد خشک که می­‌تواند ناشی از گرمایش و تهویه نامطبوع داخلی باشد. مدت‌ها قبل از همه‌گیری، من شروع به استفاده از عینک در خارج از منزل کردم، به‌ویژه در روزهای بادخیز و هنگام دوچرخه‌سواری تا از چشمانم در برابر از خشکی و شن محافظت کنم. عینک­ های مختلفی برای جلوگیری از باد، تابش خیره­ کننده و محرک ­های موجود در هوا موجود است.

اگر شنا می‌کنید، حتماً از عینک‌ های محافظ استفاده کنید تا از تحریک چشم‌ هایتان توسط آب‌شور یا مواد شیمیایی جلوگیری شود.

یکی دیگر از اقدامات عملی که دکتر Udell بر آن تأکید کرد، استفاده از کمپرس گرم بر روی پلک­ها در صبح و شب برای کمک به عملکرد غده میبومین است. او می‌گوید : "من هر شب به‌آرامی پلک­ هایم را از بینی به سمت بیرون با یک دستمال گرم شستشو می­‌دهم. اگر صبح با «خواب در چشمان خود» از خواب بیدار می‌­شوید، شستشوی با پارچه را تکرار کنید، سپس از اشک مصنوعی استفاده کنید."

استفاده از اشک مصنوعی چندین بار در روز برای بیشتر موارد خشکی چشم ضروری است. دکتر Udell می‌گوید: اگر محصولی دقیقاً ترکیب اشک­ های طبیعی را نداشته باشد، اما به‌طور منظم استفاده شود، باز هم برای چشم مفید است.
او پیشنهاد کرد محصولات مختلف را یکی‌یکی امتحان کنید تا یکی از آن­‌ها را پیدا کنید که برای شما مؤثرتر باشد. او گفت که می‌توانید با یک محصول عمومی کم‌هزینه شروع کنید و اگر کمکی نکرد، نسخه­‌ی گران‌تری را امتحان کنید.

بااین‌ تفاسیر باز هم اگر داروهای بدون نسخه و اقدامات عملی شرح داده‌شده در بالا نتوانستند تسکین کافی را به همراه داشته باشند، با یک متخصص چشم مشورت کنید. در میان سایر درمان‌ها، برای موارد شدید خشکی چشم، محصولات نسخه‌ای و عینک‌ های مخصوصی وجود دارند که محفظه‌ای با رطوبت بالا در اطراف چشم ایجاد می‌کنند.

مرجع: nytimes