عدسی منشوری (پریزم) چیست؟

اگردر اینترنت به دنبال مفهوم عدسی منشوری باشیم بیشترین عبارتی که در جستجو خواهیم یافت این است که عینک منشوری ابزار اپتیکی خاصی است که مشکل دوبینی یا دیپلوپیا را از بین می‌برد. در افراد دچار دوبینی، فرد از یک جسم واحد دو تصویر مجزا مشاهده می‌کند. زیرا نور به قسمت‌های مختلف شبکیه‌ی چشم او می‌تابد. استفاده از عدسی پریزم کمک می‌کند تا نور قبل از عبور از چشم، به نحوی خم شود که تصویر همان جسم روی قسمت یکسان در هر دو چشم تشکیل شود. نور به محل مناسب شبکیه چشم در هر دو چشم هدایت می‌شود. سپس مغز این دو تصویر را با هم ادغام می‌کند تا یک تصویر واضح تولید کند. بنابراین، هر دو چشم با هم کار می‌کنند تا یک تصویر واضح را تشکیل دهند.

عینک منشوری چگونه کار می‌کند؟

ما در درس فیزیک دبیرستان یاد گرفته‌ایم که منشور چگونه کار می‌کند. هنگامی‌که نور وارد منشور می‌شود، این هرم شفاف، طیف رنگی رنگین‌کمان را گسیل می‌کند. اما نباید اشتباه کنیم که عدسی‌های پریزم هم به همین شکل عمل می‌کنند و جهان را با رنگ‌های رنگین‌کمانی به ما نشان می‌دهند! در واقع منشور در عینک، به تنظیم مجدد تصاویر و اصلاح مشکل دوبینی کمک می‌کند.

عینک منشوری به مغز و چشم کمک می‌کند تا فرد درست ببیند. از خواص منشور برای شکل‌دهی تصویری که با آن مغز فریب داده می‌شود و پردازش تصویر استفاده می‌شود. به گونه‌ای که دو تصویری که چشم‌ها می‌بیند، در یک تصویر ترکیب شده و در نتیجه به طور هوشمندانه‌ای دوتایی دیدن را حذف می‌کند.

منشور به دو صورت عمودی یا افقی (بسته به شرایط) به عینک اضافه می‌شود تا اختلال عملکرد بینایی را اصلاح کند. علامت مثلث کوچک (Δ) در نسخه‌ی عینک، نشان‌دهنده نیاز به استفاده از منشور است.

چه افرادی به عینک منشوری نیاز دارند؟

بسیاری از افرادی که در سراسر جهان از عینک استفاده می‌کنند، به عدسی پریزم نیاز ندارند. اما در شرایط خاصی متخصصان این عدسی‌ها را به عنوان تنها روش اصلاح دید برای بیماران تجویز می‌شود.

گاهی اوقات چشم و مغز نمی‌توانند به درستی ارتباط برقرار کنند. چشم‌ها قادرنیستند تا با هم کارکنند و فرد دچار دوبینی است. برای فردی که از دوبینی رنج می‌برد عینک منشوری گزینه‌ی مناسبی است. بیمارمبتلا به دوبینی ممکن است دچار تاری دید هم باشد. این مشکل بینایی معمولاً به دلیل عملکرد نامناسب عضلات اطراف چشم رخ می‌دهد.

عدسی منشوری در بیماران آسیب مغزی یا سکته مغزی نیز تجویز می‌شود. این لنز همچنین برای ورزشکارانی که دوست دارند از دید بهتری بهره‌مند شوند توصیه می‌شود.

لنزهای منشوری به بیماران مبتلا به همیانوپی هم کمک می‌کنند. همیانوپی یک بیماری چشمی است که در آن فرد تا حدی دچار فقدان دید است. به‌طوری‌که ممکن است نیمی از میدان دید چپ، راست یا هر دو چشمش را از دست داده است.

برای بیماران مبتلا به اسپوندیلیت شدید (یک بیماری مفصلی) نیز می‌توان از عدسی منشوری برای دید بهتر استفاده کرد.

چه کسانی می‌توانند از لنز منشوری (پریزم) سود ببرند؟

• افرادی که از مشکلات عضلانی چشم مانند استرابیسم، میاستنی گراویس (وضعیت وخیم عضلانی) و بیماری گریوز چشمی رنج می‌برند.
• افرادی که دچار مشکلات مربوط به مغز مانند آسیب سر، سکته مغزی، تومور مغزی یا میگرن هستند.
• فردی که مبتلا به مشکلات عصبی مانند دیابت یا مولتیپل اسکلروزیس هستند.

آیا استفاده از عینک با عدسی منشوری می‌تواند عوارضی برای چشم داشته باشد؟

با وجود استفاده از عینک منشوری، ممکن است فرد همچنان دچار دوبینی، سردرد، ناهماهنگی چشم‌ها، درد چشم و سایر علائم مرتبط به آن باشد. به چه دلیل؟ آیا عینک منشوری از کار افتاده یا مشکل دیگری وجود دارد؟ باید بگوییم که بهترین و عاقلانه‌ترین کار در چنین شرایطی مشورت با متخصص است.

متخصصان می‌گویند دو مورد، علت اصلی بروز مشکل در چنین شرایطی است. یکی ناهماهنگی عدسی‌های عینک و عدم تنظیم آن‌ها و دیگری تغییر نمره‌ی چشم. گاهی اوقات به دلیل استفاده‌ی مداوم از عینک، لنزهای منشوری ممکن است از تنظیم خارج شوند و با تنظیم مجدد آن  دید فرد بهتر می‌شود. نمره اشتباه یا قدیمی نیز دلیل دیگر بروز این مشکلات است که تأثیر منفی هم روی بینایی دارد. پس بنابراین باید مطمئن شویم که نسخه‌ی ما به‌روز است. در کل مهم نیست علت این مشکلات چه بوده، مهم این است که در صورت بروز چنین مشکلاتی باید به متخصص مراجعه کنیم.

پرسش‌های متداول درباره‌ی عدسی منشوری

1. آیا می‌توان از عینک منشوری هنگام رانندگی استفاده کرد؟

دیدن تصاویر دوتایی در حین رانندگی بسیار خطرناک است. بنابراین معمولاً توصیه می‌شود از عینک منشوری استفاده کنید و ایمن باشید. با این حال، نظر متخصص و مشورت با او ارجحیت دارد.

2. آیا استفاده از عینک منشوری الزامی است؟

اگر این عینک بینایی شما را تقویت می‌کند و به چشمتان فشار نمی‌آورد، حتماً از آن استفاده کنید. در ابتدا ممکن است برایتان سخت باشد اما به زودی به آن عادت خواهید کرد.



3. چقدر طول می‌کشد تا چشم‌ها با عینک منشوری سازگار شوند؟

به گفته‌ی متخصصان مراقبت از چشم، معمولاً 2 تا 3 روز طول می‌کشد تا چشم‌ها به لنزهای منشوری عادت کنند. اما در موارد بسیار کمی ممکن است حدود 2 هفته طول بکشد. با این حال، اگر حتی بعد ازگذشت  3 تا 4 روز احساس راحتی نمی‌کنید، توصیه می‌شود تا با متخصص مشورت کنید.

4. آیا عینک منشوری ضخیم است؟

راس لنزهای منشوری نازک است اما پایه‌ی (base) آن ضخیم است. بنابراین به گونه‌ای است که ضخیم به نظر می‌رسد. با این حال، در مورد عدسی‌های با ضریب شکست بالا، جنس منشور از مواد فوق‌العاده نازک ساخته شده‌ که ظاهر عینک را بهبود می‌بخشد و چندان هم ضخیم به چشم نمی‌آید.

5. آیا فردی که از عینک منشوری استفاده می‌کند، می‌تواند از لنزهای تماسی هم استفاده کند؟

این پرسش جواب مشخصی ندارد. برخی از بیماران می‌توانند اما بعضی دیگر نمی‌توانند. بهترین توصیه این است که با متخصصی که چشمان شما را معاینه کرده مشورت کنید. زیرا فقط متخصص می‌تواند به شما بگوید که آیا استفاده از لنزتماسی برای شما مناسب است یا خیر.

6. قیمت عینک منشوری چقدر است؟

هزینه‌ی عینک منشوری به نوع پریزم و توان آن بستگی دارد.