سلامت چشم
رتینوپاتی در کمین نوزادان نارس
رتینوپاتی نارس یا ROP زمانی اتفاق میافتد که رگهای خونی در چشم کودک به طور غیر طبیعی رشد کنند. ROP فقط نوزادان نارس را تحت تأثیر قرار میدهد. هرچه کودک نارس زودتر متولد شده باشد، خطر ابتلا به این بیماری نیز بیشتر میشود. رتینوپاتی در نوزادانی که زودتر از 12 هفته متولد میشوند شایعتر است. در این مقاله دربارهی این بیماری چشمی و روش درمان آن بیشتر میخوانیم.
شبکیه برای اینکه عملکرد صحیحی داشته باشد نیاز به تامین خون دارد. برای نوزادی که در حال رشد در داخل رحم است، باید رگهای خونی رشد کنند تا خون را به شبکیه چشم برسانند. این رشد معمولاً چند هفته قبل از تولد کامل میشود. وقتی نوزادی زودتر به دنیا میآید، رگهای خونی شبکیه او هنوز کامل نشدهاند. در نتیجه، عروق ممکن است پس از تولد به طور غیر طبیعی رشد کنند.
شبکیه، بافتی است که سطح داخلی پشت چشم را میپوشاند و اطلاعات بینایی را به مغز منتقل میکند. در موارد شدید رتینوپاتی ممکن است خونریزی و بافت اسکار رخ دهد و منجر به آسیب به شبکیه شود. این مشکل، سبب کاهش بینایی کودک و در بدترین موارد باعث نابینایی او خواهد شد.
شواهدی وجود دارد که نشان میدهد سطح بالای اکسیژن در خون میتواند به بهبود ROP کمک کند. بنابراین کودک باید تحت نظارت متخصص اکسیژن دریافت کند و به طور مرتب با آزمایش خون و پالس اکسیمتر، درصد اشباع اکسیژن هموگلوبین در خون او کنترل شود تا از اکسیژن زیاد جلوگیری کند.
علائم و نشانهها
تغییرات ظریف در شبکیهی چشم کودک به راحتی و توسط والدین یا پزشکان و پرستاران کودک قابل مشاهده نیست. فقط چشم پزشک کودکان (پزشکی که تخصص او مراقبت از چشم کودک است) میتواند علائم رتینوپاتی نارس را با استفاده از ابزارهای ویژه برای بررسی شبکیه نوزاد تشخیص دهد.
درROP شدید و درمان نشده ممکن است این علائم دیده شود:
- سفیدی مردمک که لکوکوریا نامیده میشود
- حرکات غیرطبیعی چشم که نیستاگموس نامیده میشود
- لوچی چشم که استرابیسم نامیده میشود
- نزدیکبینی شدید که مایوپیا نامیده میشود
تشخیص
تمام نوزادان نارس ممکن است در معرض خطر ROP باشند، بنابراین پیش از ترخیص از بیمارستان، باید با دقت معاینه شوند. تنها راه برای تشخیص ROP بررسی داخلی چشم نوزاد برای تشخیص وجود ناهنجاری در شبکیه است.
چشمپزشکان متخصص در زمینه تشخیص و درمان ROP چشم کودک را معاینه میکنند. در طول این معاینه، مردمکهای کودک با قطرههای چشمی گشاد میشوند تا بتوان شبکیه را بررسی کرد. در صورت مشاهده علائم ROP، معاینات بعدی در طی هفتههای آینده توصیه میشود.
ROP بر اساس شدت بیماری، در مراحل مختلف تعریف میشود. در موارد خفیف، رگهای خونی شبکیه نوزاد ممکن است به رشد طبیعی خود ادامه دهند و نیازی به درمان نیست. در موارد شدیدتر، ناهنجاریهای قابل توجهی در تکامل رگهای خونی شبکیه وجود دارد که در شدیدترین موارد منجر به جدا شدن شبکیه و نابینایی نوزاد میشود. این امر به ندرت و فقط در نوزادانی که به شدت آسیب دیده اند رخ میدهد.
درمان
درمان ROP بستگی به مرحله و شدت بیماری دارد. درمراحل خفیف، این عارضه معمولاً به خودی خود برطرف میشود و نیازی به درمان نیست. اما اگر بیماری تا حدی پیشرفت کرده باشد که بینایی کودک در معرض خطر باشد، نیاز به درمان است. در این مرحله،چشم پزشک اطفال گزینههای درمانی دیگری را مطرح میکند. هدف از درمان کاهش خطر جدا شدن شبکیه چشم است که میتواند به شدت بینایی را تحت تأثیر قرار دهد.
متداولترین روش درمانی، فتو انعقاد لیزر است که در آن لیزر به یک نقطهی خاص هدایت میشود تا رگهای خونی غیرطبیعی را از بین ببرد. انعقاد نوری با لیزر با درد و تورم کمی بعد از عمل همراه است. پژوهشهای اخیر نشان میدهد که درمان زود هنگام انواع شدید ROP در کاهش میزان آسیب دائمی به چشم موثر است.