با خواندن جمله بالا نگران نشوید! لازم نیست که تمام داروهای خود را دور بریزید! بلکه کاری که باید انجام دهید این است که بدانید کدام داروها می‌توانند خطر خشکی چشم را افزایش دهند. به این ترتیب از خطرات آن‌ها آگاه می‌شوید و می‌توانید تصمیمات درستی در مورد مصرف آن‌ها بگیرید. در این مقاله قصد داریم تا از داروهایی سخن بگوییم که می‌توانند باعث خشکی چشم شوند.

خشکی چشم چیست و آیا باید از آن ترسید؟

صادقانه بگوییم بیماری‌های زیادی وجود دارد که بدتر از خشکی چشم است. اما این جمله به این معنا نیست که خشکی چشم خوب است. در بهترین حالت، خشکی چشم‌ها می‌تواند باعث تحریک و سوزش چشم فرد شود و در بدترین حالت نیز ممکن است با بروز زخم قرنیه، تهدیدی برای بینایی باشد.

خشکی چشم معمولاً به یکی از دو دلیل زیر ایجاد می‌شود:

• غدد اشکی چشم مقدار مناسبی اشک را برای لایه‌ی آبی حاضر در لایه‌ی اشکی تولید نمی‌کنند.
• غدد میبومین پلک از تولید روغن برای لایه چربی (که لایه‌ی اشک را تثبیت می‌کند و از تبخیر سریع اشک چشم جلوگیری می‌کند) خودداری می‌کند.

به هر دلیلی به خشکی چشم مبتلا شویم، حالات نامطلوبی را تجربه خواهیم کرد، مانند:

• سوزش، خارش و سایر انواع تحریک چشمی
• احساس جسم خارجی
• قرمزی در داخل یا اطراف چشم
• تاری دید

چه داروهایی می‌توانند باعث خشکی چشم شوند؟

حالا زمان آن رسیده است که بفهمیم کدام داروها می‌توانند خطر ابتلا به خشکی چشم را افزایش دهند یا علائم آن را تشدید کنند. در ادامه درباره‌ی این داروها صحبت می‌کنیم.

1- داروهای ضد افسردگی

داروهای ضد افسردگی رایج - از جمله SSRI ها مانند Paxil و داروهای ضد افسردگی تری سیکلیک مانند Adapin- می‌توانند عوارض جانبی آنتی کولینرژیک ایجاد کنند. این عوارض ممکن است عملکرد غدد اشکی را مختل کرده و باعث شود تاچشم‌ها اشک کمتری تولید کنند و در نتیجه باعث خشکی چشم شود.

2-آنتی هیستامین‌ها

آنتی هیستامین‌ها می‌توانند طیف گسترده‌ای از علائم آلرژی را کنترل کنند، اما ممکن است لایه‌ی آبی موجود در لایه‎‌ی اشکی چشم را کاهش دهند و چشم‌ها را بدون رطوبت باقی بگذارند. بنادریل و کلاریتین دو نمونه از آنتی هیستامین‌ها هستند که ممکن است به این ترتیب بر روی لایه اشک شما تأثیر بگذارند، اما حتی آنتی هیستامین‌های خاص موضعی مانند آلگرا نیز می‌توانند منجر به خشکی چشم شوند (اگرچه احتمال وقوع آن کم است).

3- کنترل آکنه

درمان‌های ترکیبی رتینوئید و آنتی‌بیوتیک موضعی با علائم خشکی چشم مرتبط است. این داروها شامل ایزوترتینوئین است که به‌عنوان داروی رایج برای کنترل آکنه تجویز می‌شود.

4- ضدبارداری

ثابت شده که مصرف داروهای ضد بارداری اغلب منجر به خشکی چشم می‌شود. با این حال، به نظر نمی‌رسد که مصرف داروهای ضد بارداری خوراکی به تنهایی بر اسمولاریته اشک، که یک شاخص کلیدی خشکی چشم است، تأثیر بگذارد. مصرف قرص ضدبارداری هنگام استفاده از لنزهای تماسی خطر خشکی چشم را در زنان افزایش می‌دهد، احتمالاً به این دلیل که داروهای ضد بارداری خوراکی ممکن است عدم تحمل لنزهای تماسی را نیز افزایش دهند.

5- داروهای مسکن

بسیاری از مسکن‌های رایج در دسته داروهای موضعی ضد التهابی غیر استروئیدی (یا NSAID ها) قرار می‌گیرند. از آنجایی که التهاب یکی از علائم رایج خشکی چشم است، ممکن است فکر کنیم که این داروها خطر ابتلا به سندرم خشکی چشم را کاهش می‌دهند - اما این موضوع لزوماً درست نیست. NSAID ها همچنین می‌توانند از حساسیت قرنیه ما کم کنند و آسیبی را که خشکی چشم به سلول‌های اپیتلیال روی سطح آن وارد می‌کند، تشدید کنند.

6- بتابلوکرها

بتا بلوکرها بخش فعال بسیاری از داروهای فشار خون بالا و میگرن هستند. آن‌ها لایه‌ی آبی موجود در لایه اشکی را ضعیف می‌کنند و باعث تحریک چشم و در نتیجه باعث خشکی و ناراحتی آن می‌شوند.

7- داروهای گوارشی

PPIها اغلب برای کاهش سطح اسید معده و جلوگیری از مشکلات رایج گوارشی مانند زخم معده و رفلاکس اسید تجویز می‌شوند. اما PPI ها نیز می‌توانند باعث خشکی چشم به عنوان یک عارضه جانبی شوند، از جمله‌ی آن‌ها می‌توان به Prevacid و Prilosec اشاره کرد.

8-داروهای ضد روان پریشی

فنوتیازین‌ها معمولاً برای درمان افراد مبتلا به اسکیزوفرنی استفاده می‌شوند، اما تولید آب را در بدن کاهش داده و منجر به خشکی چشم می‌شود. تورازین نیز که اکنون کمتر برای درمان این نوع بیماری‌ها استفاده می‌شود، اثرات منفی بر تولید آب در بدن دارد.

9-جایگزین‌های هورمونی

هورمون درمانی یائسگی (MHT) می‌تواند به جلوگیری از کمبود طولانی مدت استروژن کمک کند. با این حال، خطر ابتلا به سندرم خشکی چشم را نیز افزایش می‌دهد زیرا استروژن بر روند التهاب در بدن انسان تأثیر می‌گذارد. جالب اینجاست که همین تحقیقات نشان می‌دهد که MHT می‌تواند خطر ابتلا به آب مروارید و گلوکوم را نیز کاهش دهد.

10-داروهای شیمی درمانی

خشکی چشم یکی از عوارض جانبی رایج سیکلوفسفامید است که اغلب برای شیمی درمانی تحت عنوان سیتوکسان استفاده می‌شود.

خطر را بشناسید و از چشمان خود محافظت کنید

در نهایت، تصمیم به مصرف هر یک از داروهای ذکر شده در بالا به انتخاب شماست – و در شرایط خاص درمانی شاید مزایای یک دارو بیشتر از معایب آن باشد. با این حال، شایسته است بدانید که آیا دارویی که توصیه یا تجویز شده می‌تواند باعث خشکی چشم شود تا بتوانید خودتان تصمیم بگیرید که آن را مصرف کنید یا به دنبال یک جایگزین باشید.